‘Onze leerlingen weten echt wel wat er speelt’

Door Roland van Zonsbeek

Een pandemie. Oorlogen en conflicten. Klimaatverandering. Inclusiviteit. Nepnieuws. Grote nationale en internationale thema’s die het nieuws dag in dag uit beheersen en vaak veel emoties oproepen. En die uiteraard niet aan onze leerlingen voorbij gaan. Hoe gaan we daar op NSG Groenewoud mee om?

Kernwaarden
Enerzijds doet onze school dat door haar kernwaarden expliciet en voor iedereen duidelijk zichtbaar uit te dragen. Wij voelen ons verantwoordelijk voor onszelf, elkaar en de wereld om ons heen. Wij gaan respectvol met elkaar om. Wij bieden een veilige omgeving voor iedereen, ongeacht afkomst, religie of overtuiging. En tenslotte zijn wij ons bewust van de kwetsbaarheid van onze leefomgeving, is er grote aandacht voor duurzaamheid.

Anderzijds door ruim baan te geven aan de actualiteit. Iedere docent zal dit vanuit zijn eigen expertise en invalshoek aanvliegen, maar al gauw moeten overgaan tot de orde van de dag. De lessen waarin meer ruimte is voor verdieping, discussie en overdenking zijn mentorlessen en uiteraard het belangrijke vak maatschappijleer.

Maatschappijleer
Joris van Bommel vormt met Rik van der Elst en Charel van Deursen de sectie maatschappijleer en -wetenschappen op NSG Groenewoud. Zij geven les aan de bovenbouw havo en vwo, en aan vmbo-t 4. Het vak wordt in het eindexamenjaar als beoordeling in een schoolexamen afgesloten, er is geen centraal eindexamen. Aandacht is er voor burgerschap, de inrichting van ons staatsbestel, de werking van instituties, maatschappelijke ontwikkelingen en uiteraard waar we het hier over hebben: hoe gaan we om met de stroom aan actualiteiten die ons dagelijks overspoelt.

‘Soms wordt er gedacht dat de jeugd van nu geen interesse heeft in het nieuws en nauwelijks weet wat er speelt’, zegt Joris, ‘maar ik kan je verklappen dat daar bij de meeste NSG-leerlingen geen sprake van is. Als ouders betrokken zijn bij het nieuws dan ontgaat dat leerlingen niet. Zij krijgen veel van hen mee. En je moet niet denken dat er tussen vrienden en vriendinnen alleen over games of make-up gesproken wordt. Het gaat ook echt wel over bijvoorbeeld klimaat of discriminatie.’

Houvast
En natuurlijk: ‘Naar verhouding veel van wat leerlingen meekrijgen gebeurt via de sociale media. Kort, snel en wat minder uitgediept’, aldus Joris. ‘Maar de meeste politici die bijvoorbeeld bij de laatste verkiezingen een rol speelden, kennen ze echt wel. Al is het maar door een grappig filmpje op TikTok.’ Hoe onderscheid je dan het serieuze van het minder serieuze? ‘Niet door alles meteen te benoemen als nepnieuws, maar bijvoorbeeld door twee nieuwsberichten over hetzelfde onderwerp naast elkaar te leggen. Zoek de verschillen maar eens en probeer te bedenken wat de schrijver wil bereiken.’

Joris: ‘Jongeren zoeken vaak houvast. Zo is het gebeurd en dit vind ik ervan. Er is minder ruimte voor nuance. Daarbij zie je ook vaak dat zij zich afzetten tegen bijvoorbeeld ouders of school. Ga jij linksaf, dan ga ik naar rechts. Daar zijn het immers pubers voor.’ Op dat moment is het aan de docent om te sturen, alternatieven aan te dragen. ‘Heel populair is het tegenwoordig om onder de noemer ‘vrijheid van meningsuiting’ maar van alles te roepen. Soms om stoer te doen, soms om de lachers op de hand te krijgen. Dan moet je als docent wel even stevig ingrijpen en wijzen op het belang van respect. Het is niet altijd even eenvoudig om een goede groepsdiscussie op gang te brengen. Maar als het lukt is het prachtig. En wij hebben hierin alle drie onze eigen stijl.’

Respect
Nieuws betekent ook soms dat een les totaal anders verloopt dan hij had gepland. Flexibiliteit is dan geboden. Joris: ‘Goed voorbeeld hiervan is de schietpartij in Rotterdam waarbij een moeder, kind en docent in het ziekenhuis om het leven kwamen. Een concreet, geen abstract drama. Veel leerlingen waren danig onder de indruk. Dan zet je je oorspronkelijke lesplan toch even opzij om met elkaar deze gebeurtenis een plek te geven. Om het, hoe moeilijk het ook is, in een perspectief te plaatsen.’

Zo lang er binnen de regels gediscussieerd wordt, mogen alle onderwerpen besproken worden. ‘Opnieuw het woord respect’, benadrukt Joris. ‘Het kan gebeuren dat een onderwerp gepolariseerd dreigt te worden of al is. Dat kan heel lastig zijn. Maar iedereen mag en moet binnen een veilige klas zijn mening kunnen geven. Waarbij het aan ons als docenten de taak is om bij te sturen, alternatieven aan te dragen, andere denkrichtingen te schetsen.’ En als een leerling dan begint met ‘Oh ja, …’ zijn de docenten maatschappijleer tevreden. Altijd op zoek naar het redelijke en genuanceerde verhaal.