‘Maak van lezen een gewoonte’

Samen werken aan een betere leesvaardigheid én meer leesplezier

Door Marja Rutten Reijnen

‘Alle docenten en ouders zouden moeten uitdragen dat lezen iets leuks is en dat het een belangrijk onderdeel is van het dagelijks leven. Stimuleer kinderen om naar de bibliotheek te gaan en leer ze zelf een boek uit te kiezen.’ Dit is de visie van de enthousiaste docenten Nederlands Marieke Wellesen en Lotte van Oort, die zich inzetten voor het leesplezier onder jongeren.

In dit interview vertellen Marieke en Lotte over hun ervaringen met het leesniveau van leerlingen en geven ze praktische tips voor ouders én collega-docenten om lezen te stimuleren en leuker te maken voor leerlingen. Wist je bijvoorbeeld dat leerlingen tot 18 jaar gratis lid van de bibliotheek kunnen worden?

Grote verschillen in de brugklas
Op de vraag hoe het gesteld is met het leesniveau van brugklassers op NSG Groenewoud, vertelt Marieke Wellesen dat er grote verschillen zijn. ‘Als je in de klas vraagt wie lezen leuk vindt, krijg je totaal verschillende reacties. Sommige leerlingen steken enthousiast hun hand op, terwijl anderen juist aangeven dat ze een hekel hebben aan lezen en het nauwelijks doen. Dat zie je terug in hun leesniveau: er zijn leerlingen die op een heel hoog niveau lezen en titels noemen die je normaal pas in de tweede of derde klas zou verwachten, maar er zijn ook leerlingen die boeken als Het leven van een loser of een boek uit De waanzinnige boomhut willen lezen.’

De aanpak van NSG
Om het leesniveau van de leerlingen te verbeteren, besteedt NSG veel aandacht aan lezen binnen de lessen Nederlands. Marieke legt uit: ‘We besteden niet alleen tijd aan begrijpend lezen, maar ook aan boekpromotie. Als ik zelf een leuk boek heb gelezen, vertel ik erover in de klas. Daarnaast lezen we standaard een kwartier in de les, en leerlingen geven elkaar vaak leestips. Voor begrijpend lezen maken we ook gebruik van actuele teksten en verschillende werkvormen, zodat leerlingen met teksten bezig zijn op een manier die verdergaat dan het simpelweg beantwoorden van vragen. Ook de mediatheek is de laatste jaren flink uitgebreid, met veel recente titels die leerlingen aanspreken.’

Stimuleer lezen, word lid van de bieb
Naast de school speelt ook de thuissituatie een belangrijke rol in het bevorderen van leesplezier, vinden Marieke en Lotte. ‘Thuis kun je een stimulerende leesomgeving creëren,’ zegt Marieke. ‘Laat kinderen zien dat lezen normaal is, neem bijvoorbeeld elke avond na het eten een moment om samen te lezen. Zorg ervoor dat er boeken, tijdschriften en kranten in huis zijn. Ga samen naar de bibliotheek en laat je kind zelf een boek uitkiezen. Het lidmaatschap is tot achttien jaar gratis, dus dat is een laagdrempelige manier om kinderen aan boeken te laten wennen.’

Lotte vult aan: ‘Het is ook belangrijk dat lezen niet in de sfeer van straf terechtkomt, zoals wanneer je zegt dat niet-lezen betekent dat je minder schermtijd krijgt. Laat lezen iets positiefs zijn, iets dat je voor je plezier doet. Als ouders interesse tonen in wat hun kind leest en hierover praten, kan dat ook veel motivatie geven.’

Zelf (jeugd)boeken lezen
‘Hoe meer je leest, hoe beter,’ benadrukt Marieke. ‘Lezen is iets waar je je hele schooltijd en je verdere leven profijt van hebt. Hoe vaker je leest, hoe gemakkelijker het wordt.’ Zelf leest Marieke ook veel, vooral jeugdliteratuur. ‘Ik lees jeugdboeken om bij te blijven, maar ook omdat leerlingen me vaak enthousiast maken voor bepaalde boeken. Zo begon ik met deel één van De glazen troon van Sarah Maas en voor ik het wist had ik de hele serie gelezen.’ Lotte is het hiermee eens en voegt toe: ‘Ik lees vooral om leerlingen beter te kunnen adviseren. Ik kijk vaak naar de boekenlijsten van De Jonge Jury of naar de website van de bibliotheek om inspiratie op te doen.’

Betrekken van andere docenten
Lezen zou volgens Marieke en Lotte niet alleen de verantwoordelijkheid van taaldocenten moeten zijn. ‘Docenten van andere vakken kunnen veel doen om leesvaardigheid te bevorderen,’ zegt Lotte. ‘Ze kunnen bijvoorbeeld leesstrategieën inzetten bij de teksten die leerlingen voor hun vakken moeten lezen. Vaak beseffen leerlingen niet dat ze dezelfde technieken die ze bij Nederlands leren, ook kunnen toepassen op teksten van vakken zoals biologie. Daarnaast kan het helpen als docenten aandacht besteden aan de manier waarop leerlingen hun antwoorden formuleren, bijvoorbeeld bij toetsen.’

Marieke sluit hierbij aan: ‘Het is ook belangrijk dat vakdocenten het taalgebruik in hun opdrachten verduidelijken, vooral vaktaalwoorden. Door dat soort kleine aanpassingen kunnen we leerlingen helpen om niet alleen beter te begrijpen wat ze lezen, maar ook meer plezier te hebben in het lezen.’

Samen werken aan lezen leuker maken
‘Laten we lezen iets maken van ons allemaal,’ besluit Lotte. ‘Als iedereen – ouders, docenten van alle vakken en de leerlingen zelf – lezen als iets belangrijks en leuks ziet, dan wordt het vanzelf een vanzelfsprekend onderdeel van het dagelijks leven. Dus, pak eens een boek en ga naar de bieb!’