‘Meisjes zijn gevoelig voor social media, jongens voor gamen’

NSG Groenewoud werkt mee aan landelijk onderzoek naar smartphonegebruik

Als NSG doen we al sinds 2015 mee aan het Digital Youth project van de Universiteit Utrecht, dat wordt begeleid door universitair hoofddocent Regina van den Eijnden. GroenewOuders sprak met Regina over dit onderzoek naar de invloed van smartphonegebruik op jongeren. Hoe merk je dat het smartphonegebruik een probleem wordt? Waarom is de bijdrage van NSG aan het project zo waardevol? En welke tips heeft Regina voor ouders als het gaat om het smartphonegebruik van hun kind(eren)?

Regina is een pionier als het gaat om onderzoek naar internetverslaving. Al in 2000, toen het fenomeen in Nederland nog vrijwel onbekend was, startte ze haar eerste onderzoeksproject. In eerste instantie lag de focus op volwassenen, maar gaandeweg schoof die op naar jongeren. ‘Het jaar 2012 was een omslagpunt’, vertelt ze. ‘Toen had meer dan vijftig procent van de kinderen die naar de middelbare school ging een smartphone. Sindsdien is het gebruik van smartphones alleen maar intensiever geworden en zien we dat dit een aanzienlijke impact heeft op het gedrag van jongeren. Meisjes neigen meer naar social media en jongens meer naar gamen. Al zien we de verschillen kleiner worden; jongens zitten meer op social media en meisjes zijn meer gaan gamen. Ook gokken is een grotere rol gaan spelen.’

Wanneer wordt de smartphone voor jongeren een probleem? Regina: ‘Het wordt problematisch wanneer het smartphonegebruik leidt tot negatieve gevolgen voor de jongere en zijn omgeving. Dan kun je denken aan verlies van controle over het gebruik, voortdurend met de telefoon bezig zijn, verminderde schoolprestaties en meer ruzies thuis. Jongeren worden minder tevreden over hun leven en kunnen last krijgen van somberheid. Ook zien we concentratie- en leerproblemen.’ Uit het onderzoek blijkt verder dat meisjes gevoeliger zijn voor problematisch gebruik dan jongens, en dat jongeren met ADHD ook meer risico lopen.

In 2014 zette Regina met een groep studenten een kleinschalig onderzoek op. Dat groeide uit naar het Digital Youth Project, waar NSG vanaf het begin aan deelneemt. Tussen 2015 en 2019 zijn er vijf metingen gehouden naar smartphonegebruik van leerlingen. Daarbij is gekeken naar zaken als welbevinden, concentratie, schoolprestaties en sociaal functioneren.

‘Tijdens corona heeft het project stilgelegen, maar inmiddels hebben we een doorstart gemaakt met Digital Youth Project 2.0’, aldus Regina. ‘NSG is onze trouwste school, én een grote school. Voor het onderzoek is dat goud waard. Zo krijgen we goed zicht op de ontwikkelingen op lange termijn. En nu is er het nieuwe beleid. Gaan we verschillen zien met voorheen? Wat betekent de smartphonevrije school voor aspecten zoals concentratie en welbevinden? Dat meten we met jaarlijkse tussenpozen. Ook gaan we na wat de ervaringen van leerlingen met de smartphonevrije school zijn. Welke voor- en nadelen ervaren zij?’

Heeft Regina tot slot nog tips voor ouders? ‘Maak zo vroeg mogelijk afspraken met je kind over beeldschermgebruik. Dat begint al bij een driejarige die filmpjes kijkt op de tablet. Zo wennen kinderen er als vanzelf aan om op dit punt begrensd te worden. Ook met pubers geldt: maak duidelijke afspraken. Bijvoorbeeld: in de woonkamer mag je op je smartphone, maar hij gaat niet mee naar bed of als je huiswerk gaat maken.’

Daarbij benadrukt ze dat je je als ouder niet meteen zorgen hoeft te maken als je kind veel met de telefoon bezig is. ‘Vrijwel alle jongeren zitten veel op hun telefoon en voor de meesten heeft dit weinig of geen negatieve gevolgen. Maar als jongeren door hun smartphonegebruik bijna geen tijd en ruimte meer hebben voor andere bezigheden, zoals huiswerk maken, hobby’s en offline contact met vrienden en gezinsleden, dan is het belangrijk om je kind te helpen meer grip op het smartphonegebruik te krijgen. Onderzoek bijvoorbeeld samen hoe het gaat met de digitale balans van je kind. Daar kan de website Digitale Balans bij helpen. Voor praktische tips kun je kijken bij de Toolbox Mediaopvoeding van het Nederlands Jeugdinstituut.’ Regina besluit: ‘Bij serieuze problemen is het natuurlijk van belang om professionele hulp te zoeken in de GGZ of verslavingszorg.’

GroenewOuders houdt je op de hoogte van de resultaten van het onderzoek.